Έξυπνοι πολίτες (smart people)

Η εκπαίδευση και η έρευνα είναι σημαντικές για την ανάπτυξη καινοτόμου αστικού περιβάλλοντος. Για την υλοποίηση, υποστήριξη και εξέλιξη των υποδομών και πλεονεκτημάτων μιας έξυπνης πόλης, ικανή και αναγκαία συνθήκη είναι οι πολίτες της να εκπαιδευτούν. Η πολυπλοκότητα της έξυπνης πόλης απαιτεί από τους πολίτες δεξιότητες του 21ου αιώνα, όπως ψηφιακή επάρκεια, προσαρμοστικότητα και συνεργασία. Η Κοζάνη αλλά και η ευρύτερη περιοχή υπολείπεται στη χρήση νέων τεχνολογιών, π.χ. στις επιχειρήσεις, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Άλλωστε, η βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών είναι απαραίτητη ώστε οι τελευταίοι να μπορούν να συμμετάσχουν στην κοινωνία της πληροφορίας και στις μελλοντικές διεργασίες της έξυπνης πόλης.

Οι Έξυπνοι Πολίτες χαρακτηρίζονται από το επίπεδο της εκπαίδευσης τους, αλλά και από την ποιότητα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης στη δημόσια ζωή. Είναι απαραίτητο να υλοποιούνται πρωτοβουλίες ολοκληρωμένης και δια βίου μάθησης, και να υπάρχει πρόσβαση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, με στόχο όλοι οι πολίτες να συμμετέχουν σε νέες δράσεις, στο δημόσιο διάλογο, να είναι ανοιχτοί σε καινοτόμες και δημιουργικές ιδέες. «Έξυπνος» είναι ο ενεργός, δημοκρατικός και ενημερωμένος άνθρωπος, και χωρίς αυτούς δεν υφίστανται «έξυπνες» πόλεις.

Οι ΤΠΕ αποτελούν τα εργαλεία για να καταστεί δυνατή μια έξυπνη πόλη, αλλά δεν έχουν καμία χρησιμότητα εάν οι χρήστες δεν είναι σε θέση να αλληλεπιδρούν με την πόλη και να χρησιμοποιούν/απολαμβάνουν έξυπνες υπηρεσίες. Μία από τις υψηλότερες προτεραιότητες της έξυπνης πόλης πρέπει να είναι η συνεχής εκπαίδευση και εξοικείωση με τις ΤΠΕ όλων των χρηστών ανεξάρτητα από την ηλικία και το οικονομικό τους επίπεδο. Κατά συνέπεια, επιτυγχάνεται η μείωση ψηφιακού χάσματος και κοινωνικών ανισοτήτων, ενώ παράλληλα οι ενεργές ομάδες πολιτών συμβάλλουν στις bottom-up δραστηριότητες της πόλης μέσω κοινοτήτων χρηστών και χώρων συνεργασίας.

Επενδύοντας στο κοινωνικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, τα έργα που προτείνονται στον τομέα Έξυπνοι Πολίτες θα ενσωματωθούν στον προτεινόμενο Πόλο Εκπαιδευτικής Καινοτομίας ΤΠΕ (ΠΕΚΤΠΕ). Ένα τέτοιο κέντρο θα έχει πολλαπλά οφέλη τόσο για την εκπαιδευτική κοινότητα όσο και για τους πολίτες.

Σκοπός του ΠΕΚΤΠΕ (ως έξυπνου κέντρου μάθησης και συνεργασίας) είναι η προώθηση της πληροφορικής παιδείας και της εκπαιδευτικής καινοτομίας [10]. Θα αναδείξει το ανθρώπινο εκπαιδευτικό δυναμικό και η υπεραξία του θα συνεισφέρει στην εξοικείωση των πολιτών με τις ψηφιακές υπηρεσίες. Στόχος είναι να δημιουργηθεί στην πόλη της Κοζάνης ένας κόμβος καινοτομίας προσανατολισμένος στη μάθηση, ως ζωντανό αστικό εργαστήριο. Ζούμε στην εποχή της καινοτομίας, των νέων τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης. Η έξυπνη και ελκυστική μάθηση είναι μία σύνθετη διαδικασία που προϋποθέτει συμπράξεις μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων για την επίτευξη βέλτιστων μαθησιακών αποτελεσμάτων στην τελική ομάδα- στόχο, δηλαδή τους πολίτες.

Ο ΠΕΚΤΠΕ είναι το σημείο συνάντησης, διαλόγου και σύγκλισης (πολίτες, μαθητές, δομές εκπαίδευσης, φορείς αυτοδιοίκησης, κοινωνικοί φορείς, κ.λπ.). Δομικό στοιχείο αυτής της θερμοκοιτίδας μάθησης και παιδαγωγικής είναι ο εθελοντισμός παράλληλα με τον επαγγελματισμό, βασισμένοι στην παιδαγωγική.

Για την επίτευξη των στόχων και την μεγιστοποίηση του αντίκτυπου της δράσης, θα ακολουθηθεί η παρακάτω μέθοδος υλοποίησης:

• Δομή: Ο ΠΕΚΤΠΕ θα είναι συνεργατική δομή του Δήμου Κοζάνης, της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δυτικής Μακεδονίας και του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
• Προδιαγραφές χώρου εγκατάστασης/φιλοξενίας του ΠΕΚΤΠΕ: Το οικοσύστημα καινοτομίας θα αποτελείται ενδεικτικά από τους παρακάτω θεματικούς χώρους (smartclass) στο Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο Κοζάνης, στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου Κοζάνης. Πιο συγκεκριμένα, θα παραχωρηθούν από τον Δήμο Κοζάνης χώροι περίπου 200τ.μ. στον 1ο όροφο του Δημοτικού Πνευματικού Κέντρου Κοζάνης. Ο Δήμος Κοζάνης θα παρέχει επίσης, κατά το δυνατό, υποστήριξη στη λειτουργία του κόμβου και στα έξοδα απρόσκοπτης λειτουργίας του.

• Χώρος διαλέξεων, τηλεδιάσκεψης, διαγωνισμών & επιμορφώσεων
• Εργαστήρι Προγραμματισμού
• Εργαστήρι εκπαιδευτικής ρομποτικής/physical computing και Επαυξημένης/ εικονικής πραγματικότητας

Οι Ομάδες – στόχος του ΠΕΚΤΠΕ είναι οι εξής:

1. Μαθητές/τριες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε δραστηριότητες thinkingout-of-the-box ενεργά και όχι ως παθητικοί χρήστες:

• Θερινά Σχολεία (Summer Schools): 1-10 Σεπτεμβρίου και 15-30 Ιουνίου ενδεικτικά μπορούν να οργανώνονται καινοτόμες δράσεις ανά εκπαιδευτική βαθμίδα (π.χ. ρομποτική, προγραμματισμός, εικονική πραγματικότητα)
• Προετοιμασία μαθητών για διαγωνισμούς πληροφορικής (π.χ. bebras-bebras.gr, πανελλήνιος διαγωνισμός πληροφορικής-pdp.gr), εκπαιδευτικής ρομποτικής (https://robotics.ellak.gr/), μαθηματικών (kangaroo.gr) κ.λπ.
• Hackathons (π.χ., smart city hackathon)
• Επιμορφώσεις και βέλτιστες πρακτικές σε θέματα στην αιχμή της τεχνολογίας
• Μαθητικά φεστιβάλ (digifest.info)
• Μαθητικοί όμιλοι (π.χ. προγραμματισμού Η/Υ)
• Δημιουργία καινοτόμων εκπαιδευτικών τεχνουργημάτων (π.χ. κατασκευές, serious games)
• Εκπαιδευτικά σενάρια ανά ηλικιακή ομάδα.
• Εξειδικευμένα εκπαιδευτικά σενάρια για μαθήτριες (women in engineering)

Τελικά, η νέα γενιά γίνεται αποδέκτης επικαιροποιημένης αυθεντικής γνώσης.

Συγκεκριμένο σενάριο: Με τη χρήση της γλώσσας Python και δημοφιλών τεχνολογιών υλικού (όπως Arduino, RaspberryPi, LegoMindstorms EV3 &Edison) ως εργαλείων υπολογιστικής σκέψης σε δραστηριότητες εκπαιδευτικής ρομποτικής και STEAM. Με τον τρόπο αυτό μεταφέρεται γνώση και ερευνητική πρακτική προάγοντας τη γνώση και την πολυεπίπεδη χρήση της γλώσσας Python από τον εκπαιδευτικό και μαθητικό πληθυσμό της χώρας. Έμφαση θα δοθεί επίσης στην προαγωγή της φιλοσοφίας των ανοικτών τεχνολογιών και της καινοτομίας μέσα από την κατανόηση των σύγχρονων ερευνητικών δραστηριοτήτων που βασίζονται εκτεταμένα στην ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων.

Για την επίτευξη των στόχων και τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου, το έργο θα αξιοποιήσει ήδη ανεπτυγμένα διαδικτυακά μαθήματα τύπου MOOC, θα οργανώσει σεμινάρια επιμόρφωσης, θα υλοποιήσει δράσεις εμπλοκής και εκπαίδευσης των μαθητών σε σχολικές μονάδες με επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς. Ακόμη, και με βάση την εμπειρία της επιμόρφωσης/εκπαίδευσης, το έργο θα αναπτύξει νέο οπτικοακουστικό υλικό το οποίο και θα οργανώσει επίσης με μορφή MOOC (Massive Open Online Courses) διαρκώς διαθέσιμου στους ενδιαφερόμενους.

2. Εκπαιδευτικοί

Θα έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν εκπαιδευτικές δράσεις και επιμορφώσεις με πρόσθετη παιδαγωγική αξία και να ενισχύσουν την επαγγελματική τους ταυτότητα [11]:

• Οι επιστημονικές τους ενώσεις (σύλλογοι ανά ειδικότητα) θα συνυπάρχουν και θα αλληλεπιδρούν
• Εσωτερικές επιμορφώσεις (π.χ., STEAM) δημιουργώντας κοινότητες μάθησης (communities of practice)
• Δημιουργία MOOCs για τους εκπαιδευτικούς.

3. Πολίτες

• Διοργάνωση διαλέξεων, hands-on σεμιναρίων, workshops, εργαστηριακών συνεδριών
• Ενημερώσεις/δράσεις σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο (saferinternet.gr)
• Στο εργαστήριο, παιδιά και γονείς/κηδεμόνες κάθονται στο ίδιο τραπέζι και ενώνουν τις δυνάμεις τους. Εργάζονται μαζί ως ομάδα για να δημιουργήσουν χρησιμοποιώντας τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους, π.χ. στο STEAM
• Εκλαΐκευση της πληροφορικής και διάχυσή της στην ευρύτερη κοινωνία
• Δημιουργία MOOCs για όλους τους πολίτες
• Απόφοιτοι των σχολείων της περιοχής που φοιτούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ή είναι επιστήμονες/ερευνητές μπορούν να συμμετέχουν/οργανώνουν εξειδικευμένα εργαστήρια, ενισχύοντας τους δεσμούς και το ηθικό της τοπικής κοινωνίας
• Κατανόηση των βασικών εννοιών της τεχνολογίας
• Κατανόηση της επιρροής της τεχνολογίας στο περιβάλλον.
• Πρωτοπόρα οικονομία βασιζόμενη στη γνώση και στην καινοτομία
• Εξειδικευμένα εκπαιδευτικά σενάρια για γυναίκες (women in engineering)
• Αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής, ενίσχυση της απασχόλησης και διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
• Καλλιέργεια νοοτροπίας μετασχηματισμού της γνώσης σε καινοτομία

Όλοι οι πολίτες θα έχουν δυνατότητα πρόσβασης στις υπηρεσίες του εκπαιδευτικού πόλου, ακόμα και αν απαιτούνται αναβαθμίσεις, τροποποιήσεις, κ.λπ.

4. Άλλοι φορείς

• Πανεπιστήμια (φοιτητικές ομάδες, π.χ. IEEE student branch)
• Ερευνητικοί φορείς
• Επιστημονικές ενώσεις
• Τοπική αυτοδιοίκηση
• Κοινωφελή ιδρύματα
• Συμπράξεις με κοινωνικούς φορείς
• ΕΕΛ/ΛΑΚ
• ΚΔΒΚ

Συγκεκριμένο σενάριο: Η εγκατάσταση ηλιακών φωτοβολταϊκών σε σχολεία. Πρόκειται για πολλά ηλιακά πάνελ. Προσφέρει αξιόλογο ποσοστό των αναγκών του σχολείου σε ηλεκτρισμό. Ψηφιακοί πίνακες και κάμερα δείχνουν στους μαθητές και πολίτες τα ποσά ενέργειας που παράγονται μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας. Ο τρόπος με τον οποίο παράγεται η ενέργεια, η ποσότητα και η αιτία παραγωγής είναι ερωτήσεις που ενσωματώνονται στη διδακτική διαδικασία.

5. Άλλες υπηρεσίες

• Προώθηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων (π.χ., Erasmus+)
• Προώθηση ελεύθερου/ανοικτού λογισμικού και υλικού
• Διοργάνωση Πανελλήνιων Συνεδρίων

Για παράδειγμα, το φεστιβάλ ψηφιακής δημιουργίας (digifest.info) και ο Πανελλήνιος διαγωνισμός ανοικτών τεχνολογιών (https://robotics.ellak.gr/) μπορούν να φιλοξενούνται στην πόλη της Κοζάνης κάθε χρόνο ενισχύοντας την ποιοτική ενασχόληση με τις νέες τεχνολογίες αλλά και την κουλτούρα του ελεύθερου λογισμικού.

Άλλη μελέτη περίπτωσης:

Δημιουργία ενός χώρου μέσω του οποίου θα δίνεται η δυνατότητα στους νέους:

• Κατασκευής συσκευών, οι οποίες θα αλληλοεπιδρούν με το περιβάλλον–physical computing (BBC Micro:bit, Arduino, Raspberry, κ.τλ.)
• Σχεδίασης, σάρωσης και εκτύπωσης αντικειμένων στις 3 διαστάσεις
• Κατασκευής/Προγραμματισμού Ρομπότ (Edison, Mbot, κ.τλ.) και drones.
• Μελέτης τεχνολογιών Διαδικτύου των Πραγμάτων. Στο πλαίσιο του physical computing οι πολίτες θα ασχοληθούν με τον κλάδο του Διαδικτύου των Πραγμάτων όπου θα εμπλακούν στη διαδικασία της δημιουργίας απλών αισθητήρων και μικροσυσκευών, οι οποίες μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους και να ανταλλάσσουν πληροφορίες με απώτερο σκοπό την λήψη αποφάσεων, ως μια εισαγωγή στην έννοια των έξυπνων πόλεων.

Συμπερασματικά, θα προσφέρεται ένα ευρύ φάσμα ευκαιριών μάθησης (360-degree learning) και έρευνας. Στόχος είναι να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη δεξιοτήτων και γνώσεων μεταξύ των πολιτών και να προωθηθεί η ατομική δέσμευση για συνεχή εκπαίδευση. Η εκπαίδευση καλλιεργεί στους πολίτες δεξιότητες συμμετοχής στη διαμόρφωση και διατήρηση περισσότερο βιώσιμων πόλεων, ανθεκτικών σε καταστροφές

Δράσεις για τον άξονα ‘Εξυπνοι πολίτες”